Usypianie niemowlaka czasem spędza rodzicom sen z powiek. Maluch śpi za krótko, z trudnością zasypia, często się budzi, płacze. Jak kłaść noworodka do snu? Jakie są najlepsze sposoby na usypanie? Ile powinien spać noworodek? To najczęstsze pytania niewyspanych rodziców.
Sen lub jego brak budzi ogromne emocje. Świeżo upieczeni rodzice odkrywają jego znaczenie już w pierwszych tygodniach, kiedy noworodki śpią zwykle na okrągło, z krótkimi okresami czuwania w dowolnym momencie doby. W miarę jak dziecko zaczyna odróżniać dzień od nocy, można bez przesady stwierdzić, że jakość i ilość jego snu przekłada się na życie całej rodziny. Od niego zależy, czy domownicy będą wyspani i pełni energii, czy będą się słaniać na nogach, półżywi z wyczerpania.
Ciągłość snu
Jest wiele dzieci, które z trudem zasypiają i budzą się kilka razy w ciągu nocy. Nie wynika to z ich złośliwości wobec rodziców, ale z faktu, że dzieci i dorośli mają odmienne rytmy snu.
Sen człowieka dorosłego dzieli się na dwie główne fazy: REM i NREM. Faza REM jest fazą marzeń sennych, natomiast faza NREM zapewnia sen głębszy i bardziej regenerujący. Cykl złożony z obu faz u człowieka dorosłego trwa około 90 minut, z czego na fazy REM przypada średnio 20–25 proc. łącznej długości snu.
Sen niemowląt również składa się z naprzemiennych faz REM i NREM, jednak proporcje między nimi są inne. Faza REM zajmuje łącznie od 50 do 80 proc. Poza tym u niemowląt i małych dzieci cykle złożone z faz REM i NREM zmieniają się częściej niż u dorosłych – średnio co 60 min. W momentach przejść między fazami dzieci są podatne na przebudzenie. Mogą wtedy wołać rodziców czy przenosić się do ich łóżka. Jeśli natomiast z jakichś powodów dziecko zostanie wyrwane ze snu w fazie NREM, zwykle tylko poruszy się, coś zamamrocze i zaśnie ponownie. Mówiąc inaczej, im więcej okresów REM wchodzi w skład snu dziecka, tym większe jest prawdopodobieństwo, że będzie się ono budzić w środku nocy.
Właściwy rytm
Każdy z nas ma swój zegar biologiczny, rządzący cyklicznym rytmem snu i czuwania, który sprawia, że w pewnych porach dnia jesteśmy senni, a w innych ożywieni. Jest on „nakręcany” przez światło i ciemność, a w szczególności przez jasność poranka. U niemowląt zegar ten rozwija się zwykle około trzeciego miesiąca życia. Wcześniej mogą one spać i budzić się praktycznie „na okrągło”, niezależnie od pory dnia.
Możesz pomóc dziecku w wykształceniu jego wewnętrznego zegara biologicznego i w lepszym dopasowaniu go do twojego własnego, jeśli będziesz po prostu kłaść je do łóżka i budzić codziennie o tej samej godzinie. Szczególnie ważna wydaje się stała pora pobudki. To właśnie w ten sposób ustala się właściwy rytym i prawidłowe zwyczaje związane ze snem.
W miarę jak dziecko rośnie, zmienia się również rytm jego snu. Noworodki przesypiają (lub drzemią) około szesnastu godzin na dobę, a nawet więcej. Najdłuższy czas ich nieprzerwanego snu wynosi zazwyczaj od czterech do pięciu godzin, ale niektóre mogą sypiać najwyżej po dwie godziny z rzędu, za to inne zapadają w kamienny sen na dziesięć godzin. Nie ma reguł rządzących snem noworodka, ponieważ nie zdążyły się w nim jeszcze w pełni wykształcić złożone mechanizmy odpowiedzialne za rytm snu i czuwania. W drugim kwartale życia niemowlęta są znacznie aktywniejsze i bardziej zainteresowane otaczającym światem, dlatego okresy ich czuwania mogą wydłużać się aż do krytycznego momentu przemęczenia i rozkapryszenia. Warto uważnie obserwować dziecko i odpowiednio wcześnie wyłapać chwile narastającej senności, zanim jeszcze zacznie się marudzenie.
Układanie do snu
Zasypianie codziennie o tej samej porze staje się w miarę rozwoju dziecka jego trwałym przyzwyczajeniem. „Ceremonia usypiania” dopuszcza całkowitą dowolność w doborze sposobów towarzyszących układaniu dziecka do snu. Zwykle jest to kąpiel, kolacja, zakładanie piżamki i mycie zębów. A także: śpiewanie kołysanek, czytanie książeczek, opowiadanie bajek, słuchanie cichej, kojącej muzyki. Dobrze, jeśli rodzice układają dziecko do snu na zmianę. Jeśli bowiem zawsze robi to np. mama, dziecko może mieć kłopoty z zaśnięciem, gdy zdarzy się, że akurat nie będzie jej w domu. Poza tym zasypianie to wyjątkowa chwila, kiedy dziecko wymaga i okazuje najwięcej czułości i chętnie dzieli się swoimi uczuciami, obawami i myślami. Dlatego nie warto, by któreś z rodziców zawłaszczało tę porę tylko dla siebie.
Zasypianie bez łez
Wiele dzieci stawia opór przed pójściem spać i budzi się w nocy. Aby lepiej przygotować dziecko do snu:
- Zadbaj o to, by na jedną lub dwie godziny przed pójściem do łóżka miało tylko spokojne zajęcia. Unikaj dynamicznych zabaw, hałasu i wszystkiego, co mogłoby je przestraszyć.
- Regularnie stosuj ustalony, miły dla dziecka rytuał w postaci śpiewania, czytania, czy opowiadania bajek.
- Zapewnij dziecku zasypianie i sen w bezpiecznym, przyjemnym miejscu. Nie kładź dziecka do łóżka za karę.
- Staraj się być konsekwentna w kwestii pory usypiania oraz zasad postępowania z dzieckiem budzącym się w nocy. Zmniejszy to ryzyko zbędnych dyskusji i kłótni, gdy przychodzi pora na sen.
- W razie wątpliwości spróbuj zmienić porę snu. Dzieci często mają trudności z zaśnięciem wtedy, gdy są przemęczone. Przesunięcie pory usypiania na nieco wcześniejszą może pomóc w zaśnięciu, a przy okazji zmniejszyć drażliwość dziecka w ciągu dnia.
Gdzie dziecko powinno spać?
Niemowlęta powinny spać w bezpiecznym miejscu, z którego rodzice mogą je usłyszeć. Wybór wspólnej sypialni z dzieckiem zależy w dużej mierze od indywidualnych preferencji i warunków mieszkaniowych. Badania wskazują, że i niemowlęta, i ich matki śpiące w jednym pokoju częściej budzą się w nocy, czyli śpią snem przerywanym. Są i takie opinie, że spanie niemowlęcia w łóżku rodziców czy też zapewnienie mu stałego miejsca w łóżku z rodzicami sprzyja karmieniu piersią, budowaniu wzajemnych więzi i poczuciu bezpieczeństwa dziecka. Kompromisowym rozwiązaniem może być usypianie niemowlaka w łóżeczku ustawionym tuż przy łóżku rodziców. W miarę jak dziecko rośnie, warto je na stałe umieścić w pokoju z rodzeństwem lub jego własnym. Taka przeprowadzka jest łatwiejsza do przeprowadzenia w wieku od sześciu do dziewięciu miesięcy. Jeśli zdecydujesz się na nią później, lęk przed rozstaniem z tobą może utrudnić dziecku zasypianie i sen w osobnym pokoju aż do wieku około dwóch lat.
Przeczytaj także:
Pierwszy rok życia dziecka. Rozwój i porady.
Naturalne karmienie niemowlęcia. Jakie są korzyści?
Literatura
Steven Dowshen, Neil Izenberg, Elizabeth Bass, Dziecko. Zdrowie i rozwój od poczęcia do 5 roku życia, Świat Książki, Warszawa, 2003.
Suzi Giordano, Wyspani rodzice, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2018.
