O tym, że spodziewa się dziecka, kobieta dowiaduje się zwykle ok. 6-7 tygodnia ciąży. Już wtedy zastanawia się, komu powierzyć opiekę nad ciążą. Może to być lekarz ginekolog lub położna. Ważne, aby pierwsza wizyta odbyła się do 10. tygodnia ciąży w celu jej potwierdzenia i zaplanowania opieki okołoporodowej. Jak zapewnić dziecku dobry start w życie?
Jesteś w ciąży. Niewątpliwie odczuwasz podniecenie, zdenerwowanie, radość i obawy przed tym, jak będzie. Dobre wieści są takie: w ogromnej większości przypadków dzieci przychodzą na świat zdrowe i pełne energii. Statystyka jest więc po twojej stronie. Przestrzegając kilku zasad dotyczących zdrowego odżywiania, przyjmowania kwasu foliowego, regularnych wizyt u lekarza oraz unikania używek i leków możesz znacząco zwiększyć szanse swojego dziecka na pomyślny start w życie.
Opieka prenatalna
To całościowa opieka medyczna kobiety przed i w czasie trwania ciąży. Celem opieki prenatalnej jest wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych i – jeśli to możliwe – zapobieganie im. Tego typu opieka często wymaga skierowania kobiety do właściwego ośrodka leczniczego, pomaga również zapobiegać poronieniom, wadom wrodzonym i śmierci płodu.
Opieka prenatalna wiąże się z wizytami w gabinecie lekarskim. Podczas ciąży lekarz wyznacza kobiecie terminy kolejnych wizyt. Powinny się one odbywać:
- raz w miesiącu pomiędzy 4. a 28. tygodniem ciąży,
- dwa razy w miesiącu pomiędzy 28. a 36. tygodniem ciąży,
- co tydzień powyżej 36. tygodnia aż do narodzin dziecka.
Podczas pierwszej wizyty lekarz powinien zapytać kobietę na co chorowała lub choruje obecnie, czy przechodziła jakieś operacje, czy na coś się leczy. Pyta także o historię medyczną rodziny, bada ciśnienie, wagę i wzrost, zleca badania krwi i moczu. Kolejne wizyty są przeważnie krótsze. Lekarz kontroluje zdrowie kobiety oraz rozwój dziecka.
Racjonalne odżywianie
Optymalna dieta powinna być urozmaicona i składać się z pełnoziarnistych produktów zbożowych (pieczywo, makaron, płatki itp.), owoców i warzyw oraz przetworów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu i produktów wysokobiałkowych, takich jak mięso, drób, ryby, warzywa strączkowe i orzechy. Należy unikać „pustych kalorii”, czyli słodyczy, chipsów czy napojów gazowanych, które są pozbawione właściwości odżywczych.
W okresie ciąży staraj się przestrzegać kilku dodatkowych zasad żywieniowych:
- Jedz nieco więcej – ale nie „za dwóch” (chociaż od czasu do czasu pucharek lodów czy czekoladę w środku nocy można również uznać za przywilej „odmiennego stanu”).
- Przybieraj na wadze. Kobieta o prawidłowym ciężarze ciała powinna pod koniec ciąży ważyć 11–16 kg więcej niż przed ciążą. Jeśli w ocenie lekarza twoje dziecko dobrze się rozwija, nie przejmuj się zbytnio podwyższonymi normami wagi.
- Pij dużo wody, ponieważ podczas ciąży potrzebujesz jej w zwiększonej ilości. Staraj się wypijać co najmniej 2 litry płynów dziennie, z czego większą część powinna stanowić woda.
- Nie jedz surowego mięsa ani surowych jaj. Nie pij surowego (niepasteryzowanego) mleka, nie spożywaj serów z niego zrobionych. Przestrzegaj ogólnych zasad higieny, by uchronić się przed zakażeniem bakteriami czy pierwotniakami.
- Dbaj o dostateczne spożycie żelaza i wapnia. Bez porozumienia z lekarzem nie zażywaj preparatów ziołowych lub wielowitaminowych, zwłaszcza w dawkach wyższych niż zalecane.
Sen i wypoczynek
Zapewne często będziesz się dziwić swojemu zmęczeniu w pierwszych miesiącach ciąży, czyli w okresie, kiedy jeszcze nawet nie widać brzuszka. Większość kobiet najlepiej się czuje w środkowym trymestrze ciąży. Pod koniec ciąży ponownie towarzyszy im większe zmęczenie. Nie walcz z tym. Zrób sobie drzemkę albo połóż się z uniesionymi nogami, zamknij oczy i posłuchaj relaksacyjnej muzyki. Jeśli pracujesz poza domem, postaraj się znaleźć miejsce, gdzie będziesz mogła położyć się choćby na kilka minut w ciągu dnia. Kładź się wcześnie spać, nawet jeśli miałabyś nie zdążyć ze wszystkimi zajęciami i obowiązkami. W okresie ciąży musisz dbać przede wszystkim o siebie i dziecko.
W miarę jak powiększa się twój brzuch, powinnaś starać się jak najczęściej spać czy odpoczywać leżąc na lewym boku. Pozycja ta zapobiega uciskaniu dużych naczyń przez rosnącą macicę, co może upośledzać dopływ krwi do łożyska (a więc i do dziecka). Ponieważ ucisk ten dotyczy również naczyń żylnych, pozycja na lewym boku przeciwdziała zarazem skłonności do obrzęków kończyn.
Aktywność fizyczna
Jeśli twój lekarz nie ma nic przeciwko temu, postaraj się wykonywać regularnie nieforsowne zajęcia ruchowe, np. marsz, pływanie, jazda na stacjonarnym rowerze. 20–30 minut takiego ruchu co najmniej trzy razy w tygodniu to dawka zalecana i właściwa dla większości kobiet w ciąży. Podczas wysiłku fizycznego rób częste przerwy i pij dużo płynów. Ogranicz do minimum ćwiczenia w upalne dni, kiedy łatwo o przegrzanie organizmu.
W miarę zaawansowania ciąży kobietom zdarzają się zaburzenia równowagi. To zjawisko fizjologiczne, zależne od wpływów hormonalnych, niemniej oznacza przeciwwskazanie do uprawiania sportów, w których łatwo o upadek, np. narty, rower czy rolki. Natomiast aerobik oraz ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mogą pomóc w profilaktyce bólów krzyża i innych dolegliwości okresu ciąży.
Praca zawodowa
Ogromna większość kobiet w ciąży o prawidłowym przebiegu może kontynuować pracę praktycznie do dnia porodu. Choć ważna jest oczywiście opinia lekarza, w decyzji o przerwaniu czy kontynuowaniu pracy główną rolę odgrywa twój komfort – czy raczej dyskomfort z powodu ociężałości i zmęczenia.
Jeśli twoja praca wymaga znacznego wysiłku fizycznego, schylania się, dźwigania czy długich godzin na stojąco, lekarz może doradzić ci, abyś skróciła jej wymiar. Istnieją dowody, że ciężka praca fizyczna lub długotrwała pozycja stojąca w zaawansowanej ciąży zwiększają ryzyko nadciśnienia tętniczego u matki oraz niskiej wagi urodzeniowej dziecka.
W przypadku gdy grozi ci poród przedwczesny lub jakiekolwiek powikłania przebiegu ciąży, być może będziesz zmuszona całkowicie zrezygnować z pracy i prowadzić bardziej oszczędzający tryb życia. Bywa, że konieczne jest nawet kilkumiesięczne leżenie w łóżku, ale na szczęście zdarza się to stosunkowo rzadko.
Podczas ciąży kobieta powinna szczególnie dbać o siebie: odwiedzać lekarza, wykonywać niezbędne badania i przyjmować kwas foliowy każdego dnia. Powinna także kontrolować swoją wagę, wykonywać ćwiczenia fizyczne dla kobiet w ciąży, nie pić, nie palić, nie korzystać z gorących kąpieli a przede wszystkim – wysypiać się.
Przeczytaj także:
Czy to ciąża? Poznaj 9 objawów w pierwszych tygodniach.
Od poczęcia do narodzin, czyli 9 niezwykłych miesięcy
Literatura:
Standard Opieki Okołoporodowej (Dz. U. z 2012 r. poz. 1100)
Heidi E. Murkoff, Sharon Mazel, W oczekiwaniu na dziecko, Wydawnictwo Rebis, 2010
Sears J., Sears R., Sears W., SearsM., Księga dziecka od narodzin do drugiego roku życia, Wydawnictwo Mamania, 2013
Dowshen S., Izenberg N., Bass E., Dziecko. Zdrowie i rozwój od poczęcia do 5 roku życia, Świat Książki, 2003.
