Oto opis fascynujących zmian, dzięki którym z dwóch małych komórek rozwinie się nowy człowiek. Na początku ciąży zmiany te są bardzo intensywne, ponieważ wszystko dopiero powstaje, i to w błyskawicznym tempie. W II i III trymestrze, gdy wszystkie ważne układy i narządy są już wykształcone, zmiany nie są tak spektakularne i polegają na doskonaleniu się poszczególnych narządów. Jak przebiega ciąża tydzień po tygodniu?
Uwaga: wiek ciąży liczymy od momentu zapłodnienia.
SPIS TREŚCI
Dzień pierwszy – życiowy start
Już jestem. Jeszcze niewielki, bo po połączeniu komórki jajowej z plemnikiem mam tylko 0,1 mm wzrostu i ważę 0,001 grama. W chwili połączenia się 23 chromosomów zawartych w główce plemnika z 23 chromosomami z komórki jajowej powstał twór wielkości łepka od najmniejszej szpilki – to właśnie jestem JA. Już wiadomo, czy będę dziewczynką, czy chłopcem, czy moje oczy będą brązowe, a włosy czarne, czy na odwrót. Wszystko: płeć, wzrost, wygląd, temperament, uzdolnienia – mam już zapisane w genach. Niesamowity jest fakt, że nigdy przedtem, ani też nigdy potem nie przyjdzie na świat człowiek dokładnie taki sam, jak JA. Może podobny, ale nie identyczny. Mój organizm jest jedną z 144 bilionów możliwych kombinacji powstałych po połączeniu gamet rodziców.
1. tydzień
Po zapłodnieniu zarodek wyrusza w podróż z jajowodu do macicy. Dociera na miejsce – jako blastocysta (kula składająca się z ok. 100 komórek). W stadium blastocysty zarodek zagnieżdża się w śluzówce macicy. Osiąga wielkość ziarenka maku (0,7–1 mm), czyli można go już zobaczyć gołym okiem.
3. tydzień
Zarodek rośnie w tempie błyskawicznym – mierzy już ok. 2 mm długości. Coraz więcej czerpie z organizmu mamy. W trzynastym dniu od poczęcia pojawiają się pierwsze komórki układu nerwowego oraz zawiązki mózgu i rdzenia kręgowego. Dają się również wyodrębnić zawiązki oka oraz pęcherzyki słuchowe. Początek czwartego tygodnia ciąży jest bardzo ważny – od 21. dnia bije serce dziecka. Uderza ok. 140-150 razy na minutę i zaczyna pompować krew. W trzecim tygodniu życia powstają trzy listki zarodkowe: z pierwszego rozwinie się układ nerwowy z mózgiem oraz skóra i włosy, z drugiego – układ pokarmowy, wątroba, trzustka, tarczyca; z trzeciego – szkielet, tkanka łączna, układ krwionośny, moczowo-płciowy i mięśnie.
4. tydzień
W czwartym tygodniu długość ciała zarodka wynosi 4 mm – tyle co ziarnko ryżu. Uformowały się głowa i tułów. Zawiązki rąk i nóg zaczynają być widoczne w postaci uwypukleń na tułowiu. Łożysko zapewnia wymianę składników odżywczych, tlenu i dwutlenku węgla między zarodkiem a mamą.
6. tydzień
Wzrost zarodka wynosi 1,5 cm, czyli tyle ile mierzy malina. Połowę długości ciała zajmuje głowa. Istnieje możliwość wykrycia i zapisania aktywności elektrycznej mózgu. Od 41. dnia życia dają się zaobserwować odruchy nerwowe. Wskazuje to na uwidaczniającą się współpracę układu nerwowego i mięśniowego. Można już dostrzec zawiązki palców dłoni i stóp. Umacnia się tkanka kostna szkieletu, twardnieją płaskie kości czaszki. Utworzyły się zawiązki zębów, a w zawiązkach oczu pojawił się barwnik, który określa kolor tęczówki. Serce pracuje coraz intensywniej, krew zasila wszystkie narządy i tkanki. Pokrywająca ciało skóra jest cienka, przezroczysta i czuła na dotyk. Najbardziej wrażliwa jest w okolicy warg. Dzięki nim zarodek odbiera wiele wrażeń z otoczenia.
8. tydzień
W ósmym tygodniu życia zarodek osiąga 3 cm wzrostu i waży 1 gram. W ciągu czasu, jaki upłynął od poczęcia masa ciała powiększyła się blisko 40 tysięcy razy. Budowa wszystkich organów została zakończona. Dziecko ma nawet uformowane linie papilarne.
9. tydzień
Zarodek ma długość 4 cm. To mniej więcej tyle, co orzech włoski. Wszystkie narządy wewnętrzne doskonalą swe czynności: bicie serca można zarejestrować przy pomocy kardiografu, wątroba i śledziona wytwarzają komórki krwiotwórcze; żołądek wydziela soki trawienne; nerki wychwytują kwas moczowy gromadzący się we krwi. Zwiększa się masa mięśni, grubieje skóra, którą pokrywa delikatny meszek. Wykształca się soczewka w oku, a wraz z nią tęczówka. Powstają zawiązki zębów mlecznych. Na palcach dłoni i stóp wyrastają paznokcie. Uważny lekarz może już dostrzec, czy zarodek jest dziewczynką czy chłopcem.
12. tydzień
Dziecko osiąga długość 7,5 cm, czyli tyle co średniej wielkości jabłko. Waży około 14 g. Struny głosowe uzyskały ostateczny kształt, nastąpiło wzmocnienie kośćca. Nerki coraz sprawniej wydzielają mocz. Pojawia się czynność hormonalna nadnerczy. Dziecko wykonuje wiele ruchów: podskakuje, unosi się i opada, wyprostowuje nogi, obraca stopami, kołysze biodrami. Otwiera i zamyka usta, porusza gałkami ocznymi, ściąga brwi, napina i rozluźnia mięśnie mimiczne twarzy. Ruchy głową i tułowiem bywają na ogół rzadsze, niż ruchy rąk i nóg.
16. tydzień
Dziecko osiąga wzrost 20 cm, waży ponad 300g. Dzięki dobrze rozwiniętym mięśniom karku utrzymuje bez trudu głowę w pozycji pionowej. Jest niesłychanie zwinne i ruchliwe. Czasem rozpycha się rączkami, żeby dać mamie znać o sobie. Potrafi zacisnąć pięść. Zaczęło ćwiczyć odruch chwytania. Słyszy już dźwięki, np. bicie serca mamy i jej głos. Mózg dojrzewa coraz intensywniej. Jego powierzchnia staje się pofałdowana, wykształcają się bruzdy i zwoje. Od tyłu uformował się móżdżek. Powstają nowe połączenia nerwowe.
20. tydzień
Dziecko ma 25 cm wzrostu, waży 400 g. Rosną mu paznokcie. Często wkłada kciuk do ust i ćwiczy ssanie. Połyka płyn owodniowy i od czasu do czasu miewa czkawkę. Codziennie trenuje ruchy głową, tułowiem i kończynami. Bardzo chętnie słucha śpiewu i muzyki.
24. tydzień
Badanie USG pokazuje, że odległość od ciemienia (na głowie) do pośladków wynosi 28 cm. Waga osiąga ok. 650 g. Miękkie części ciała dziecka opierają się na 222 kościach. Kręgosłup składa się z 33 kręgów, ma 150 stawów i 1000 więzadeł, które go podtrzymują i wzmacniają. Oczy dziecka są już całkowicie wykształcone. Błysk lampy umieszczonej przed brzuchem mamy powoduje u niego zmrużenie oczu i przyśpieszone bicie serca.
38. tydzień
Dziecko waży już ponad 3 kg i ma około 53 cm długości. W okresie życia płodowego masa jego ciała powiększyła się 11 milionów razy, a w mózgu powstało ok. 12 miliardów komórek. 10 bilionów komórek nerwowych utworzyło ok. 10 trylionów połączeń. Dziecko, w pełni ukształtowane i uzbrojone w ponad 70 reakcji odruchowych, jest gotowe do wyjścia na świat.
Przeczytaj także:
Naturalne karmienie niemowlęcia. Jakie są korzyści?
Oprac. na podstawie W. Fijałkowski, Jestem od poczęcia. Pamiętnik dziecka w pierwszej fazie życia, Częstochowa 2002
